aj是什么

ткань

百度 作为集聚国际性、公益性、创新性为一体的亚洲地区最大的春季艺术节，“相约北京”倾力将国外知名艺术家及经典作品引进来，也积极推动中国优秀艺术精品走出去。

Ту?ыма — килеп сы?ыштары урта?, т???л?шт?ре ??м ?т?г?н функциялары мен?н бер-бере?ен? о?шаш бул?ан бик к?п ?анда?ы к???н?кт?р ??м к???н?к-ара матд? йыйылма?ы ул.

Тере организм ту?ымалары т???л?ш?н ?йр?нг?н ф?н гистология тип атала.

А?залар т?рл? ту?ымалар?ан тора.

Хайуандар?ы? ту?ыма т?р??ре

Хайуан ту?ымалары т?б?нд?ге т?р??рг? б?лен?:

• эпителий (организмды тыштан ?аплап тора, т?н ?ыуышлы?тарын ??м эске а?залар?ы к?пл?й, эске ??м тыш?ы секреция би???ре составына ин?.
• тоташтыр?ыс ту?ыма
• нервы ту?ыма?ы
• мускул ту?ыма?ы

Д?й?м м??л?м?тт?р

Хайуан ту?ымаларын т?п д?рт т?рк?мг? б?леп й?р?т?л?р.

• Эпителиаль (япма) ту?ымалар т?нде? тыш?ы япмаларын барлы??а килтер?л?р ??м эске а?залар?ы? к?п ?ыуышлы?тарын ?аплап торалар.

• Тоташтыр?ыс ту?ымалар т???л?шт?ре ??м функциялары я?ынан т?рл?л?р. Улар?ы? бер????ре а?залар эсенд? й?ки улар ара?ында ?атлау?ар барлы??а килтер?.

Икенсе бер????ре, м???л?н, ??й?к ??м кимерс?к ту?ымалары, таяныу функция?ын ?т?й.

• Мускул ту?ымалары организмд? х?р?к?т функция?ын ?т?й. Был ту?ымалар — ??лд? мускулдарыны? ??м эске а?залар мускулдарыны? т?п ту?ымалары.

• Нервы ту?ыма?ы баш ??м ар?а мейел?рене? т?п масса?ын т???й.

Т?рл? ту?ымалар?ы тел??? нинд?й а?зала табып була. Мускулдар ??й?кт?рг? тоташтыр?ыс ту?ыманан тор?ан а? т??т?ге ты?ы? ??м ?ы?ылмалы тарамыштар яр?амында беркетелг?н.

Тыш?ы я?тан мускул ?т? к?ренм?ле, шулай у? тоташтыр?ыс ту?ыманан тор?ан йо?а тирес? мен?н ?аплан?ан. ?г?р был тирес?не ?рсеп ал?а?, мускулды? к?п кен? ш?лкемд?р??н тор?анлы?ы к?рен?.

Ш?лкемл?р?е? ??р бере?е тыш?ы тирес?г? о?шаш тирес? мен?н ?аплан?ан. Был ш?лкемде та?ы ла ва?ыра? ?л?шт?рг? айырыр?а м?мкин. И? неск? мускул ш?лкемен айырып алыуы ?ыйыныра?. Л?кин махсус инструментт?р яр?амында уны ла айырым ?т? н??ек мускул с?ст?рен? б?лгел??г? ирешел?. Был с?ст?р мускул ту?ыма?ын барлы??а килтер?.

Эпителиаль ту?ымалар

Эпителиаль ту?ымалар

Эпителиаль ту?ымалар?а к???н?кт?р бер-бере?ен? ты?ы? тейеп торалар. К???н?к-ара матд? бик ?? ??ешк?н бул?анлы?тан, уны к?ре? ?ыйын. Микробтар?а, са? б?рт?кт?рен? ??м зарарлы матд?л?рг? организм эсен? к???н?кт?р?е? тотош ?атлауы аша ?теп ине?е е?ел т?гел.

Йыш ?ына эпителиаль ту?ыма к???н?кт?р?е? к?п ?анда?ы ?атлау?арынан т???л?. Бындай ту?ыма уны? а?тында урынлаш?ан а?залар?ы я?шы ?а?лай.

Эпителиаль к???н?кт?р, зарарлы тыш?ы т?ь?ир??рг? дусар булып, к?п ?анда ??л?к булалар. Шул с?б?пле улар ти? ?рсе? ??л?тлелеген? эй?: ?лг?н к???н?кт?р я?ылары мен?н алмашына бара.

М???л?н, тирене? ??к? к???н?кт?ре бер ту?тау?ы? ??л?к булалар ??м ?убып т?ш?л?р. Улар?ы тирене? т?р?нер?к ят?ан ?атлауыны? к???н?кт?ре ?рсег?нд? барлы??а киле?се я?ы к???н?кт?р алмаштыра.

Би???р?е барлы??а килтере?се эпителиаль ту?ымалар т?рл? шыйы?лы?тар: шайы? би???ре—шайы?, тир би???ре—тир, й?ш би???ре й?ш б?леп сы?аралар.

Тоташтыр?ыс ту?ымалар

Тоташтыр?ыс ту?ыма т?р??ре

Тоташтыр?ыс ту?ымалар?а к???н?кт?р, ????тт?, бер-бере?ен? тейеп тормай?ар. Улар ара?ында к???н?к-ара матд??е к?п була.

К??ш?к тоташтыр?ыс ту?ымала был матд? с?ст?р р??ешенд? була. Улар ара?ында айырым к???н?кт?р таралышып урынлаш?андар. Бындай ту?ыма, м???л?н, тирене? эпителиаль ту?ымалары ?атлауы а?тында бар. Ул тирене ?у?ылыусан ??м ?ы?ылмалы ит?.

Мускул тирес?л?ре, шулай у? тарамыштар, кимерс?кт?р ??м ??й?кт?р тоташтыр?ыс ту?ыманы? т?рл? т?р??рен?н т???лг?нд?р. ??й?к ту?ыма?ында?ы к???н?к-ара матд? бик ?аты ??м ны? була.

Тоташтыр?ыс май ту?ыма?ы к???н?кт?ренд? май запастары туплан?ан була. Был ту?ыма, м???л?н, тире а?тында урынлаш?ан.

?ан ??м лимфа ла тоташтыр?ыс ту?ыма булып торалар. Улар?ы? к???н?к-ара матд??е шыйы? була.

Тоташтыр?ыс ту?ыманы? т?п функция?ы к???н?к-ара матд?г? б?йл?нг?н.

Мускул ту?ымалары

Телде? ар?ыры мускул ту?ыма?ы

шыма мускул ту?ыма?ыны? микроскопик т???л?ш?

Мускул ту?ымалары мускул с?ст?рен?н тора.

??лд? мускулдарыны? с?ст?ре с?с б?рт?г?н?н сама мен?н биш тап?ыр н??егер?к. Шунлы?тан улар?ы микроскоп аша ?ына к?реп була. Л?кин улар?ы? о?онло?тары 10—12 сантиметр?а ет?. ??лд? мускулыны? с?се к?п ?анда о?онса ядролары бул?ан цитоплазманан тора. Цитоплазма, эсенд? бик н??ек епт?р ?у?ылып китк?н. Был епт?р тартылыр?а, й??ни ?ы??арыр?а ??м йыуанайыр?а, ??л?тлел?р.

Микроскоп аша ?ара?анда, был ту?ыманы? с?ст?ренд? ар?ыры?а ?у?ыл?ан ?ы?аттар була (я?ты ??м т??л? ?ы?аттар сиратлашып кил?). Шунлы?тан ??лд? мускулдарын т????се ту?ыма ар?ыры ?ы?атлы мускул ту?ыма?ы тип й?р?т?л?.

Эске а?залар?ы?, м???л?н, аш?а?анды?, эс?кт?р?е?, мускулдары ту?ыма?ын т????се к???н?кт?р?е? т???л?ш? баш?аса.

Улар?ы? о?онло?о ни бары 0,1 мм сама?ы. Бындай к???н?кте? цитоплазма?ында бер ядро ??м тартылыусан епт?р урынлаш?ан була.

Эске а?залар мускулдарыны? с?ст?ренд? ар?ыры ?ы?аттар булмай. Шунлы?тан был ту?ыма шыма мускул ту?ыма?ы тип й?р?т?л?.

Й?р?к мускулы ?ына был й???тт?н баш?алар?ан айырылып тора. Ул ??ен? баш?а т???л?шл? ар?ыры буйлы ту?ыманан т???лг?н (й?р?кте? ар?ыры буйлы мускулатура?ы). Й?р?к мускулдарыны? с?ст?ре ?релг?н тарма?тар?ан тора.

Б?т? мускул ту?ымалары д?й?м ??с?нлект?рг? эй?. Мускул с?ст?ре цитоплазма?ында?ы епт?р, ?ы??арып ??м йыуанайып, улар?ы? тартылыуын тыу?ыралар. Был ва?ытта б?т? мускул ??е л? тартыла.

Мускул ту?ыма?ына нинд?й ?? бул?а бер?й ку??ыу — механик (пинцет мен?н семтеп алыу й?ки с?нсе?), химик (кислота тамы?ыу), температура (э?е ?йбер тей?ереп алыу), электрик (ток т?ь?ире) ?у??ыу т?ь?ир ит??, мускулда яр?ыу тип атал?ан ?атмарлы биологик реакция хасил була.

Мускул ту?ыма?ыны? тартылыуы — унда барыусы яр?ыу процесене? са?ылышы ул. ?у??ыу?ар т?ь?ире ту?тал?андан ?у?, мускул бушанып ?ала. Уны? о?онло?о элекке х?лен? ?айта.

Яр?ыусанлы? ??м тартылыусанлы? — мускул ту?ыма?ыны? т?п ??с?нлект?ре ул.

Нервы ту?ыма?ы

Нервы ту?ыма?ы

Нервы ту?ыма?ын т????се к???н?кт?р нейрондар тип аталалар. Нейрон т?нд?н ??м цитоплазма ??ентел?рен?н тора. Нейрон т?ненд?ге цитоплазмала б?л?к?й ядролы ядро урынлаш?ан.

Нейрон ??ентел?рене? бере?е, ????тт?, баш?аларынан о?онора? була. Уны аксон тип атай?ар. Уны? осо тарма?тар?а айырыла.

Бындай ??ентел?р шул тиклем н??ек була, улар?ы тик микроскоп аша ?ына к?рерг? м?мкин. Шулай у?, йыш ?ына ша?тай о?он булалар. О?онло?тары 1 метр?а тиклем етерг? м?мкин.

Унан тыш, нейронды? т?нен?н бик к?п тарма?тар?а айырыл?ан бер й?ки бер нис? ?ы??а ??енте сы?ып кит?. Уларын дендриттар тип атай?ар. ??ентел?рене? форма?ы ??м ?аны я?ынан нейрондар т?рл?-т?рл? була.

Нейрондар?ы? т?нд?ре башлыса ар?а ??м баш мейел?ренд?, й??ни ???к нервы система?ында урынлаш?ан. Улар?ы? тупланмалары баш ??м ар?а мейел?рене? ?оро матд? тип й?р?т?лг?н матд??ен барлы??а килтер?.

???к нервы система?ынан ситт? л? нейрондар т?нд?рене? б?л?к?йер?к тупланмалары осрай. Улар нервы т?й?нд?ре тип аталалар.

Нейрондар?ы? бер????рене? о?он ??ентел?ре ???к нервы система?ыны? ??енд? ?ала. Улар баш ??м ар?а мейел?рене? а? матд??ен барлы??а килтер?л?р.

Баш?а нейрондар?ы? о?он ??ентел?ре ш?лкемд?рг? — ???к нервы система?ынан сы?ып ките?се нервылар?а йыйылалар. ???к нервы система?ынан алы?лаша бар?ан ?айын, эре нервылар н??ег?йг?нд?н-н??ег?йеп нервылар?а тарма?ланалар. Был нервылар б?т? а?залар?а ?теп ин?л?р.

?г?р нервыны ?у??ыт?а? (м???л?н, электр тогы мен?н), унда яр?ыу тыуа. Был яр?ыу мускул?а тапшырыла ??м уны? тартылыуын тыу?ыра. К??г? т?шк?н с?п тыу?ыр?ан ?у??ыу?ан й?ш би???ренд? к?? й?ше б?ленеп сы?а. Нервы ту?ыма?ыны? т?п ??с?нлект?ре — яр?ыусанлы? ??м ?тк?ре?с?нлек.

??емлект?р?е? ту?ыма т?р?

меристема

??емлек ту?ымалары т?б?нд?ге т?р??рг? б?лен?:

• я?аусы (меристема).
• япма ту?ыма
• механик ту?ыма
• абсорбцион ту?ыма
• Т?п ту?ыма: фотосинтезлаусы (ассимиляцион), запаслаусы
• ?тк?ре?се.
• секреция.
• аэренхима

Д?й?м м??л?м?тт?р

Бер йыллы? лириодендрон а?асы олононы? микрокопик т???л?ш?

??емлект?р батшалы?ын ике ва? батшалы??а: т?б?н т???л?шл? ??емлект?рг? ??м ю?ары т???л?шл? ??емлект?рг? б?л?л?р. Т?п айырма: т?б?н т???л?шл? ??емлект?р?? ту?ыма ??м органдар булмай. Й??ни, к???н?кт?ре махсуслашма?ан.

Ю?ары т???л?шл? ??емлек организмыны? ??р к???н?ге нинд?й ту?ыма составына ине?ен? ?арап, билд?ле бер функция ?т?й. К???н?кте? т???л?ш? уны? функция?ына ярашлы була.

??емлекте? ?ай?ы бер к???н?кт?ре эсенд?ге тере матд?л?р ?леп б?т?п, уны? тик тышсалары ?ал?ас ?ына ????рене? т?п функция?ын ?т?й. ??а?ас к?пш?л?ре шундай?ар?а ин?.

Т???л?шт?ре бер-бере?ен? о?шаш булып, бер ?к функция ?т??се к???н?кт?р т?рк?м? ту?ыма тип атала.

??емлект?р?е? органдары т?рл? ту?ымалар?ан тора. М???л?н, тамыр осонда?ы ту?ыма а?мы-к?пме бер??й т???л?шл? к???н?кт?р??н тора.

Улар?ы? ??р бере?ене? цитоплазма?ы, эре ядро?ы ??м йо?а тышса?ы бар. Был к???н?кт?р ??л?к??? б?ленеп, тамыр?ы? т?рл? ту?ымаларыны? я?ы к???н?кт?рен барлы??а килтер?. К???н?кт?ре ??л?к??? б?ленеп тор?ан ту?ыманы я?аусы ту?ыма тип атай?ар.

Камбий — шулай у? я?аусы ту?ыма. Камбий к???н?кт?рене? б?лене?е ????мт??енд? й?к?лекте? ??м ??а?асты? я?ы ?атламдары барлы??а кил?. Был юл мен?н ?аба? йыуанлы??а ???.

??емлекте? т?рл? органдарында?ы ту?ымалар?ы? икенсе т?рк?м? — япма ту?ымалар. Япма ту?ымалар?а тирес? мен?н кигерм?к ин?.

Тирес?не? тере к???н?кт?ре бер-бере?ен? ты?ы? тейеп тора, улар?ы? тышсалары ?алынай?ан. Тирес? к???н?кт?ре ара?ында ауы?салар бар.

Кигерм?кте? к???н?кт?ре ?ле. Улар?ы? тышсалары ?ыу?ы ла, ?ауаны ла ?тк?рм?й. Был ту?ымалар ??емлекте тыш?ы м?хитте? у?ай?ы? т?ь?ирен?н ?а?лай. М???л?н, дымды? арты? к?п пар?а ?йл?не?ен?, ??емлек эсен? зарарлы микроорганизмдар?ы? ?теп ине?ен? к?рт? булып тора. ??емлект?р?е? к?бе?енд? тирес??е май ?ыма? матд? й?ки балауы? ?ыма? ?уны? мен?н ?аплан?ан.

??а?ас мен?н й?к?лекте? т?п функция?ы — ??емлекте? б?т? органдарына ла матд?л?р ?тк?ре?. Шу?а к?р? улар?ы ?тк?ре?се ту?ыма тип атай?ар.

??а?ас к?пш?л?ре ?ыу?ы ??м унда эрег?н минераль матд?л?р?е ?тк?р?.

Й?к?лекте? ил?к ?ыма? к?пш?л?ре буйлап органик матд?л?р эретм??е х?р?к?т ит?.

?аба?ты? ???ге, ?абы?ты? й?к?лекк? я?ын тор?ан эске к???н?кт?ре, тамыр ?абы?ы ??м емешт?р?е? ?утлы к???н?кт?ре ?а?лаусы ту?ыманан барлы??а килг?н. Ул ????тт?, к???н?к аралы?ына бай була. Был ту?ыма к???н?кт?ренд? ту?лы?лы матд?л?р запасы туплана.

Япра?тар?ы? ??м й?ш ?аба?тар?ы? й?шел к???н?кт?ренд? фотосинтез бара. Бындай ту?ымалар?ы фотосинтезлаусы ту?ымалар тип атай?ар.

Механик ту?ыма ??емлек органдарына ны?лы? бир?. Улар бик ?алын тышсалы к???н?кт?р??н тора. Был ту?ыманы? к???н?кт?ре ??емлекте? ??лд??ен барлы??а килтер?.

Улар ?аба?та тоташ ?атлам булып й?ки бер-бере?ен?н к?пмелер алы?лы?та ят?ан айырым-айырым бау р??ешенд? урынлашыу?ары м?мкин.

Япра?тар?а?ы механик ту?ыма к???н?кт?ре йыш ?ына ?тк?ре?се ту?ыма к???н?кт?ре тир??енд? урынлаша. Улар мен?н берг? япра? ?е?ерс?л?рен барлы??а килтер?.

Й?к?лек мен?н ??а?асты? айырым к???н?кт?ре й?ки к???н?к т?рк?мд?ре механик ту?ыма к???н?кт?рен? хас т???л?шл? була. Был к???н?кт?р а?аслан?ан ?алын тышсалы о?он с?ст?р р??ешенд? була. Шу?а к?р? улар?ы й?к?лек ??м ??а?ас с?ст?ре тип атай?ар.

Шулай итеп, с?ск?ле ??емлект?р?е? т?не т?рл? ту?ымалар?ан: япма, фотосинтезлаусы, ?тк?ре?се, ?а?лаусы, механик ту?ымалар?ан тора. Улар?ы? б?т??е л? я?аусы ту?ыманан барлы??а кил?.